» Miejscowości | Wola Michowa

Wola Michowa

Wola Michowa położona jest w dolinie Osławy na wysokości 560m n.p.m. Leży przy linii kolejki wąskotorowej Nowy Łupków - Majdan (obecnie kursy kolejki z Majdanu do Woli Michowej zostały zawieszone) i drodze Komańcza - Cisna, określanej jako droga transkarpacka, która bardziej znana jest jako Obwodnica Wysokiego Działu.

Krąglica z Woli Michowej
foto: P. Szechyński

Na południe od osady wznoszą się masywy pasma granicznego z wyróżniającymi się kulminacjami Wysokiego Gronia (905 m n.p.m.) i Wierchu nad Łazem (857 m n.p.m.), a na północy Krąglica (943 m n.p.m.) oraz Dilec (748m n.p.m). [...]

Na grzbiecie, ciągnącym się po wschodniej stronie potoku Chliwego, 750m od szosy, znajduje się dawny kirkut. Szerszy opis wraz ze zdjęciami: kirkut, czyli cmentarz żydowski w Woli Michowej. Zachowało się na nim około 50 nagrobków. W lesie na południowych stokach Magurycznego znajduje się zagroda aklimatyzacyjna żubrów. 29.12.2006 obok zagrody odsłonięty został obelisk z okazji 30 rocznicy sprowadzenia żubrów w rejon Chryszczatej. Więcej: Odsłonięcie obelisku "Puszcz imperatora"

Obelisk pamięci funkcjonariuszy MO. Nie istnieje, usunięty w ramach pisania nowej historii
foto: P. Szechyński

Dziś śladem dawnej wsi jest miejsce po murowanej cerkwi z 1843 roku w zachodniej części wsi oraz cmentarz na południe od dawnej cerkwi, w pobliżu torów kolejki - zachowało się kilka nagrobków i krzyży. Opis cmentarza wraz ze zdjęciami: Cmentarz w Woli Michowej

We wschodniej części Woli Michowej można też dopatrzyć się miejsca, gdzie stał młyn wodny nad Osławą [...]. Rzeka płynie tu sporym zakolem pod wysoką i bardzo stromą skarpą. Dostrzegalny jest również dawny trakt prowadzący przez wieś (nie biegł on tak jak obecna szosa). Na wysokości kościoła zachowały się jeszcze resztki przyczółków dawnego mostu. Wbrew pozorom dawna część miejska z rynkiem włącznie, nie znajdowała się przy obecnej drodze, a była ulokowana w widłach Osławy i potoku Chliwnego nieco poniżej cmentarza żydowskiego.

Historia Woli Michowej

[...]"Wola Michowa - wieś królewska - lokowana była w 1546r na prawie wołoskim na mocy przywileju wydanego przez starostę sanockiego Mikołaja Wolskiego Michowi Rusinowi, synowi Iwka, kniazia wsi Smolnik. Nazwę przyjęła od imienia osadźcy. Pewne źródła wskazują na to, że Micho Rusin zasiedlił wieś kilkanaście lat wcześniej. Już bowiem pod datą 1530 rok wymieniana jest cerkiew w Woli Michowej. W dwadzieścia lat po lokacji, w 1565 roku uprawiano w Woli Michowej 17 i pół łana kmiecego, jeden popowski i jeden kniazia. W osiem lat po najeździe Jerzego Rakoczego (1657 r.) we wsi uprawiano tylko jeden łan.

Wola Michowa - rozkład obiektów w roku 1875. Dodatkowo na planie, w dolnej części znajduje się również linia kolejki wąskotorowej zbudowanej tu w roku 1895
źródło: "W Gminie Komańcza", Krosno 1999

W pierwszej połowie XVIII wieku powstało tu miasteczko zwane "Wola" lub "Wola Novae". Jerzy Motylewicz podaje w wydawnictwie "Miasta ziemi przemyskiej i sanockiej w drugiej połowie XVII i XVIII wieku", że pierwsza wzmianka o mieście, już Michowa Wola, pochodzi z 1764 roku. Miasto nigdy nie rozrosło się do większych rozmiarów, cała zabudowa skupiała się wokół rynku, który wytyczono na płaskim cyplu w widłach Osławy i potoku Chliwnego. W roku 1777 miasteczko zamieszkiwało 350 mieszkańców, w tym 307 wyznania greckokatolickiego. O małej randze miasteczka świadczy fakt, że w XVIII wieku na terenie Woli Michowej nie działał ani jeden cech. Prawa miejskie Wola Michowa utraciła jeszcze w tym samym wieku, lecz tradycyjny podział miejscowości na część "miejską" i "wiejską" utrzymał się wśród ludności do II wojny światowej. Jeszcze przez cały XIX wiek odbywały się tutaj jarmarki, na których handlowano bydłem, trzodą, końmi i winem węgierskim.

Jedno ze starszych zabudowań
foto: P. Szechyński

W 1895 roku Wola Michowa uzyskała połączenie kolejki wąskotorowej Nowy Łupków - Majdan z koleją normalnotorową w Łupkowie, w wyniku czego zwiększyła się eksploatacja okolicznych lasów. Z tego okresu zachował się most kolejki na dawnym odcinku jej trasy (w Woli Michowej zmieniony został jej przebieg), budowany przez włoskich kamieniarzy. Więcej: XIX-wieczny most kolejki w Woli Michowej

W 1918 roku Wola Michowa zgłosiła akces do Republiki Komańczańskiej, lecz leżąc na południu nie odgrywała żadnej roli. Wieś opierała się natomiast włączeniu do strefy Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. Przybyłego z Lutowisk końcem stycznia 1919 roku w celach agitacyjnych wachmistrza żandarmerii austriackiej w Cisnej - Czaołacza - chłopi z Woli Michowej zastrzelili w czasie zebrania, a towarzyszowi jego połamali palce u rąk. Zwłoki zabitego odwieźli do władz powiatowych w Lesku.

Wola Michowa
foto: P. Szechyński

W 1921 roku wieś liczyła 120 domów i 777 mieszkańców, w tym: 582 grekokatolików, 47 katolików wyznania rzymskiego i 148 wyznania mojżeszowego, którzy zamieszkiwali głównie wokół rynku, zajmowali się handlem i wyszynkiem.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku wieś zajęły oddziały słowackie. W okresie okupacji znajdowała się tu strażnica Grenschutzu i posterunek ukraińskiej policji pomocniczej. Niemcy wywieźli do getta w Zagórzu miejscowych Żydów, gdzie dokonali ich eksterminacji. Nieznany jest los kilku rodzin Cyganów - grekokatolików.

Wola Michowa, nowy kościół w budowie, kwiecień 2009
foto: P. Szechyński

Podczas wysiedleń po II wojnie światowej wieś uległa całkowitemu wyludnieniu i zniszczeniu, łącznie z murowaną cerkwią z 1843 roku. Dopiero w latach sześćdziesiątych powstała tu niewielka osada. Na obszarze dawnego miasteczka stoi dziś kilka nowych domów. Miejscowość liczy około 100 mieszkańców."[...]

Turystyka w Woli Michowej

Wola Michowa to obecnie miejscowość o typowo turystycznym charakterze. Ze względu jednak na położenie, pełni raczej funkcję miejscowości "przelotowej". Najbardziej znanym obiektem o charakterze turystycznym, był tu dawniej Ośrodek Turystyki Górskiej "Latarnia Wagabundy", oferujący m.in. jazdy konne, tabory (przejazd wozami traperskimi przez Smolnik, Mików i Duszatyn) i szereg imprez dla grup oraz gości indywidualnych. Od roku 2010 obiekt jest w remoncie i nie funkcjonuje a działalność przeniosła się do sąsiedniego pensjonatu mieszczącego się w budynku dawnej szkoły, najpierw działając pod nazwą "Kira" potem "Kija Chata" a obecnie "Latarnia Wagabundy". Czyli Latarnia działa nadal, ale w innym miejscu.

W Latarni Wagabundy
foto: P. Szechyński

Z dawnej Latarni Wagabundy wyznakowany został szlak pieszy prowadzący do Balnicy (stacja kolejki), skąd można kontunuowac marsz do Osadnego na Słowacji, gdzie zanjduje się m.in. cerkiew prawosławna oraz krypta czaszek żołnierzy z I wojny światowej. Miejsce to jest również dobrą bazą wypadową na pobliską Krąglicę - górę znaną zwłaszcza z legend o walkach z UPA. Opis tej trasy: Krąglica z Woli Michowej

W Woli Michowej działał do niedawna niewielki sklepik spożywczy, jest przystanek PKS oraz leśniczówka. Obecnie w miejscu sklepu funkcjonuje punkt z nalewkami regionalnymi "Bieszczadzkie smaki". Oprócz nalewek można w nim zakupić chleb na zakwasie oraz zioła.

Wola Michowa, dawny sklep spożywczy - obecnie Bieszczadzkie Smaki
foto: P. Szechyński

W Woli Michowej
foto: P. Szechyński

Od kilku lat rozwija się tu również turystyka narciarska - narciarstwo biegowe. Na terenie wsi wyznakowano trasę do biegania na nartach, długości 3,2 km. Każdej zimy odbywa się tu również bieg narciarski szlakiem Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej, choć ostatnio ze względu na brak warunków był często odwoływany. Uczestnicy imprezy torami wąskotorówki biegną z Woli Michowej do Wetliny lub odwrotnie. Organizatorem biegu oraz gospodarzem byłej Latarni Wagabundy i Kiry a obecnie Kija Chaty, jest Wojtek "Kiju" Gosztyła. Bieg w zależności od kierunku przyjmuje nazwę "Z Kijem do Niedźwiedzia" lub "Od Niedźwiedzia aż do Kija". "Niedźwiedź" czyli Piotr Ostrowski z Wetliny jest drugim z organizatorów biegu. Zimą organizowane są tu również kuligi.

Na biegówkach w Woli Michowej
foto: P. Szechyński

Wola Michowa jest dobrą bazą wypadową na wycieczki rowerowe. Przez wieś przebiegają oznakowane trasy rowerowe wchodzące w skład projektu "Zielony rower", którymi można wyruszyć zarówno w kierunku Komańczy, jak i Cisnej, a także łatwo przedostać się w rejon Baligrodu, pedałując przez Przełęcz Żebrak. Odcinek Wola Michowa - Przełęcz Żebrak (5,7 km) jest zamknięty dla ruchu samochodowego ze względu na ostoję zwierzyny (zagroda aklimatyzacyjna dla żubrów) oraz fakt, że jest to droga leśna. Na skrzyżowaniu drogi głównej z drogą na P. Żebrak, znajdował się obelisk pamięci czterech funkcjonariuszy milicji obywatelskiej, którzy polegli w latach 1944-1946, byli to: Bolesław Bogaszewicz, Mieczysław Kłosowicz, Tadeusz Kruczek i Edward Solon. W ramach pisania nowej historii obelisk został usunięty. Ponadto rowerem warto wybrać się z Woli Michowej m.in. doliną Osławy przez Smolnik i Mików do Duszatyna (droga publiczna), do Zubeńska (droga leśna k. cmentarza) czy Balnicy (droga leśna).

W roku 2010 zakończono budowę nowego kościoła rzymskokatolickiego (konsekracja odbyła się 12 grudnia 2010), który zastąpił dotychczasową kaplicę. Jest to kościół filialny parafii w Łupkowie. Wewnątrz znajduje się m.in. droga krzyżowa rzeźbiona przez Andrzeja Wasielewskiego (bardziej znanego jako Jędrek Połonina), który swojego czasu pomieszkiwał w Latarni Wagabundy. Więcej o budowie nowego kościoła oraz zdjęcia: Kościół w Woli Michowej

Czasy przejść:
- szlak żółty: Wola Michowa - Balnica, ok.2¼ h
- bez szlaku: Wola Michowa - Krąglica, ok.1¾ h.

Zobacz także:

Galeria zdjęć: Wola Michowa
Noclegi - Wola Michowa
Relacja z budowy kościoła w Woli Michowej
Balnica - Osadne
Krypta oraz cerkiew w Osadnem
Taborami doliną Osławy
Łupków, mapa WIG z roku 1936, 1:100000 - obejmuje W. Michową

P. Szechyński

Literatura:

"W Gminie Komańcza", Krosno 1999.

Wola Michowa, 2013
foto: P. Szechyński

Kościół w Woli Michowej, 2013
foto: P. Szechyński

Wola Michowa, 2010
foto: P. Szechyński

Cmentarz w Woli Michowej, 2010
foto: P. Szechyński

Wola Michowa, budowa kościoła
foto: P. Szechyński

Wola Michowa, budynek stacyjki kolejki wąskotorowej
foto: P. Szechyński

Wola Michowa, w tle Krąglica
foto: P. Szechyński

Wola Michowa
foto: P. Szechyński

Wola Michowa, stare sanie
foto: P. Szechyński

Wola Michowa. Kiju przed dawną Latarnią Wagabundy
foto: P. Szechyński

Żubry k. Woli Michowej
foto: P. Szechyński