...Twoje Bieszczady - serwis dla wszystkich którym Bieszczady w duszy grają...

Bieszczady


Terenwka w Bieszczadach

Bieszczady 4x4


Polecamy:

Gospodarstwo Aleksa
Werchowyna
Chata Smerek
Magiczne Bieszczady
Panorama Solina
Kolejowy Smolnik
Czadzie Sioło
4x4 w Bieszczadach


Cerkwie i cmentarze

Cerkwie drewniane w Bieszczadach
Cerkwie murowane
Kapliczki w Bieszczadach
Dawne cmentarze, cerkwie i cerkwiska
Ikonostas
O ikonie słów kilka
Bojkowszczyzna Zachodnia. Ochrona zasobów kulturowych - działania praktyczne (pdf)

Cmentarze żydowskie (kirkuty)
Cmentarze ewangelickie Bandrów i Stebnik (Steinfels); cm. gr.kat. w Stebniku
Cmentarze wojskowe w Komańczy
Cmentarz wojskowy w Lesku

Kościół w Woli Michowej
Kościół w Komańczy

Obelisk UPA

Miejscowości

Baligród i okolice
Bóbrka
Buk k.Terki
Bystre k.Czarnej
Cisna i okolice
Czarna i okolice
Daszówka
Duszatyn
Dwernik i Dwerniczek
Glinne
Jankowce
Kalnica k.Baligrodu
Komańcza i okolice
- Mogiła - legenda
- drewniany kościółek
- klasztor Nazaretanek
Lutowiska
Łupków
Mików
Muczne
Myczkowce
Nasiczne
Olszanica
Orelec
Prełuki
Rajskie
Roztoki Górne
Rzepedź
Sękowiec i okolice
Serednie Małe
Smolnik nad Osławą
Solinka
Solina i okolice
- bieszczadzkie zapory
- tajemnica zatoki
Stefkowa
Terka
Uherce Mineralne
Ustianowa
Ustrzyki Górne
Wetlina
Wola Matiaszowa
Wola Michowa
Wołosate
Zatwarnica
Zwierzyń

Dawne wsie

Balnica
Beniowa
Bereźnica Niżna
Bukowiec
Caryńskie
Choceń
Dydiowa
Dźwiniacz Górny
Hulskie
Huczwice
Jawornik
Jaworzec
Kamionki
Krywe
Łokieć
Łopienka
- rys historyczny Łopienki
- Chrystus Bieszczadzki
Łuh
Rabe k.Baligrodu
Rosolin
Ruskie
Sianki
Skorodne
Sokoliki
Sokołowa Wola
Studenne
Tarnawa Niżna i Wyżna
Tworylne
- Tworylczyk
Tyskowa
Zawój
Zubeńsko
Żurawin

Obelisk UPA pod Chryszczatą


kwiecień 2007

Akcentując przeróżne stare i współczesne pamiątki rozrzucone po całych Bieszczadach, wśród dawnych wsi, cmentarzy czy pamiątkowych obelisków, należy wymienić również obelisk, który pojawił się w roku 2006 w okolicy Chryszczatej.

obelisk UPA Obelisk UPA
foto: P. Szechyński

Obelisk oraz symboliczny cmentarz, na który składają się: jeden duży krzyż oraz siedem mniejszych - prawdopodobnie każdy dla jednego z poległych banderowców, dotyczy wydarzeń roku 1947, kiedy to oddział Wojska Polskiego zlokalizował i zniszczył podziemny szpital UPA. Do dziś krążą legendy na temat jego wielkości i świetności a lokalizacja jest kwestią sporów. Umieszcza się go m.in. w okolicy Woli Michowej (Krąglica), Smolnika (Maguryczne) a także nad Kołonicami. Nie wiadomo również do końca ile było tego typu szpitali - obelisk nie ujawnia, którego konkretnie podziemnego szpitala dotyczy, ani też czy ustawiono go w konkretnym miejscu. Wiadomo natomiast, iż data na obelisku jest zbieżna ze zniszczeniem szpitala kurenia "Rena": 23 styczeń 1947. Wówczas szpital wraz z załogą wyleciał w powietrze na skutek - prawdopodobnie przypadkowego - trafienia pociskiem sygnalizacyjnym w skład paliwa i amunicji.

Napisy na obelisku w języku ukraińskim oraz polskim o treści:

Cześć pamięci żołnierzom UPA, poległym 23.01.1947 w walce z żołnierzami WP
w obronie podziemnego szpitala.
Cześć ich pamięci. Towarzysze broni. Chryszczata 2006.

Obelisku należy szukać na zachód od szczytu Chryszczatej w pobliżu miejsca zwanego Strzelnicą, pomiędzy Suchym Czartiżem a Soloną Wodą w niewielkiej odległości od Duszatyna. Przed wojną mniej więcej w tym miejscu stało schronisko.

Końcem roku 2008, wicewojewoda podkarpacki Małgorzata Chomycz, zwróciła się do samorządu Gminy Komańcza z prośbą o likwidację wspomnianego wyżej obelisku.

Inwentaryzacji nielegalnych upamiętnień, jakim również jest w/w obelisk, dokonano po zawirowaniach wokół obelisku w Przemyślu, z którego usunięto kontrowersyjny element o czym szeroko rozpisywała się prasa. Wówczas to o obelisku pod Chryszczatą zrobiło się głośno, mimo że od dawna zarówno fakt jego postawienia jak i lokalizacja były znane - część środowisk i instytucji woli jednak twierdzić, iż nic o tym nie wiedziała. Pozwolenia na jego postawienie nie wydał powiatowy bądź wojewódzki nadzór budowlany, o pomniku nie wiedziała również nic Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa co oznacza że jest to obiekt postawiony nielegalnie. Ustawienie pomnika nie było również konsultowane ze Związkiem Ukraińców w Polsce, o czym zapewnia jego prezes Piotr Tyma.

Obecnie brak jest chętnych do podjęcia ostatecznej decyzji kto ma ów obelisk usunać i uprawiana jest tzw. spychologia. Należy również pamiętać, że oprócz samego obelisku znajduje się tam siedem krzyży, rysuje się zatem również możliwość zburzenia obelisku a pozostawienia samych krzyży. Na rozbiórkę zostanie prawdopodobnie rozpisany przetarg.

Aktualizacja, 04.2009: obelisk został zniszczony, powyrywano również krzyże. Brak zdecydowanych działań ze strony Nadleśnictwa Komańcza, Nadzoru Budowlanego oraz innych instytucji została wyręczona przez osoby trzecie - sprawcy nieznani.

W roku 2010-2011 trwało intensywne dochodzenie w sprawie zniszczenia obelisku postawionego niezgodnie z prawem przez towarzyszy broni dla "żołnierzy" UPA. Doniesienie do policji złożyło Nadleśnictwo Komańcza (ale o fakcie jego postawienia nie...). Nadleśnictwo Komańcza wcześniej odmówiło rozbiórki obelisku i zaskarżyło decyzję Nadzoru Budowlanego, który taką rozbiórkę nakazał.

W roku 2010 po drugiej stronie Chryszczatej, tuż przy przełęczy Żebrak stanął inny obelisk (teren Nadl. Komańcza). Nie dotyczył UPA ani żadnych zaszłości. Ustawiono go po 10 kwietnia - wiadomo z jakiej okazji. Stawianie takich obelisków nie jest potrzebne i zaburza nieco krajobraz. Należy jednak podkreślić, że nie było żadnych problemów z jego rozwaleniem i nikt się nie skarżył policji, nie były potrzebne zgody i dochodzenia...

obelisk UPA Kwiecień 2008 (fot. P. Szechyński)
obelisk UPA Obelisk UPA, 04.2008 (fot. P. Szechyński)
obelisk UPA Tablica na obelisku, 04.2008 (fot. P. Szechyński)
obelisk UPA 04.2008 (fot. P. Szechyński)
Zniszczony obelisk UPA Zniszczony obelisk ukraińskich nacjonalistów, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
Zniszczony obelisk UPA Zniszczony obelisk, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
Zniszczony obelisk UPA Zniszczony obelisk, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
Zniszczony obelisk UPA Zniszczony obelisk, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
Zniszczony obelisk UPA Zniszczony obelisk, maj 2009 (fot. P. Szechyński)
Praktyczne

Kamera w Czaszynie

Schroniska
Schroniska PTSM
Bazy namiotowe i chatki
Harcerskie bazy i hoteliki
Noclegi

Mapa Bieszczady - wersja online
Mapy Bieszczadów - recenzje
Mapy wycinkowe - recenzje
Przewodniki
Ciekawe wydawnictwa

Szlaki turystyczne - opisy
Szlaki turystyczne - wykaz
Czasy przejść
Ścieżki przyrodnicze - wykaz
Regulamin BdPN
Punkty kasowe BdPN

Bieszczadzka Kolejka Leśna
Jazdy konne
Rejsy po Zalewie Solińskim
Wyciągi narciarskie
Muzea
Informacja turystyczna
Przewodnicy
Przewoźnicy (Bus)
Przejścia graniczne
Traperska przygoda - tabory

Warto wiedzieć

Z psem w Bieszczady
Zagroda pokazowa żubrów
Wędkarskie eldorado na Sanie
Park Gwiezdnego Nieba Bieszczady
Karpackie niebo
Sery w Bieszczadach
Wypał węgla drzewnego
Jaskinie
Snowgliding w Bieszczadach
Bieszczadzkie szybowiska
Bieszcz. Centrum Nordic Walking

Trochę historii
Podział (granice) Bieszczadów
Losy bieszczadzkiej ludności
Różne plany rozwoju Bieszczadów
Na wyniosłych połoninach BdPN
Nie tylko Wysokie
Sieć wodna
Geocaching

Fauna Bieszczadów
Flora Bieszczadów

Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie"

Ukraińska Powstańcza Armia
Karol Wojtyła w Bieszczadach
Bieszczady pół wieku temu
Bieszczady w filmie

Polowanie w Bieszczadach

Reportaże

Rozmaitości bieszczadzkie

Wyprawy piesze

Tarnica z Wołosatego
Halicz z Wołosatego
Bukowe Berdo z Mucznego
Krzemień
Szeroki Wierch
Połonina Caryńska
Połonina Wetlińska
Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne
Cisna - Jasło - Smerek (wieś)
Przysłup - Jasło
Suche Rzeki - Smerek
Dwernik-Kamień
Pętla: Wetlina - Riaba Skała - Czerteż - Kremenaros - Rawki - Dział - Wetlina
Mała i Wielka Rawka z p. Wyżniańskiej
Ścieżka "Berehy Górne"
Chryszczata z Komańczy
Chryszczata z Jeziorka Bobrowego
Szlak Huczwice - Chryszczata
Wołosań z Żubraczego
Jaworne - Kołonice - Jabłonki
Krąglica
Hyrlata
Szlak graniczny Łupków - Balnica
Przełęcz nad Roztokami - Ruske
Przełęcz nad Roztokami - Okrąglik - Jasło
Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk
Łopiennik
Ścieżka Jeleni Skok z Cisnej (wieża widokowa)
Opołonek i Kińczyk Bukowski
Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach
Przysłup Caryński z Bereżek
Bukowiec - Sianki - Źródła Sanu
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny
Brenzberg - ścieżka
Krutyjówka - ścieżka
Tworylne i Krywe z Rajskiego
Terka - Studenne
Otaczarnia w Bukowcu
Rajskie - Studenne (most)
Przysłup - Krywe
Korbania z Bukowca
Korbania z Łopienki i Tyskowej
Suliła
Wola Michowa - Balnica szl. żółtym
Z Balnicy do Osadnego
Do Solinki z Żubraczego
Zwierzyń - Myczków
Tyskowa i Radziejowa ze Stężnicy
Lasumiła - najgrubsza jodła
Jodła k.Pszczelin - opis ścieżki
Stare Procisne, ścieżka
Dwernik - Procisne, ścieżka
Przez bieszczadzki las - ścieżka Nasiczne - Sękowiec
Kopalnia ropy Polana - Ostre
Holica z Ustianowej - ścieżka
Hylaty - ścieżka hist-przyrodnicza
Huczwice - ścieżka geologiczna
Komańcza - ścieżka dydaktyczna
Jawornik - ścieżka
Gminny szlak Baligród
Bukowy Dwór - ścieżka przyrodnicza
Po ekomuzeum w krainie bobrów
Dolina Potoku Zwór

Warto zobaczyć

Wodospady i kaskady
Jeziorka Duszatyńskie
Jeziorko Bobrowe
Sine Wiry
"Gołoborze" i dolina Rabskiego
Rezerwat "Przełom Osławy"
Rezerwat "Śnieżyca wiosenna w Dwerniczku"
Torfowisko "Tarnawa"
Torfowisko "Wołosate"
Jaskinie w Nasicznem
Grota w Rosolinie
Rezerwat "Hulskie"
Młyn w Hulskiem
Pichurów - punkt widokowy
Przełęcz Wyżna - pkt. widokowy
Przełęcz Żebrak
Zagroda pokazowa żubrów
Mini-zoo w Lisznej i Myczkowcach
Kamień leski
Koziniec kamieniołom
Skałki Myczkowieckie
Kolejowy Smolnik
Ogród biblijny w Myczkowcach
Miniatury cerkwi Myczkowce
Entomo-zieleniec Myczkowce
MBL Sanok - skansen w Sanoku
Park miejski w Sanoku
Zielony domek w Ustrzykach G.
Muzeum Historii Bieszczad
Klasztor w Zagórzu
Droga krzyżowa w Zagórzu
Sanktuarium w Jasieniu
Ekomuzeum Hołe
Pomnik Tołhaja
Most podwieszany w Dwerniczku
XIX-wieczny most kolejki
Radoszyckie źródełko
- legenda o radoszyckim źródełku
Nowe pomniki przyrody w dolinie Osławy i Kalniczki
Góry Słonne
Rezerwat Sobień
Rezerwat "Polanki"
Góry Słonne - pkt. widokowy

Ski-tour

Hyrlata (1103 m) zimą
Matragona (990 m) zimą
Osina (963m n.p.m.)
Płasza, Kurników Beskid, Okrąglik

Rowerem

Trasy rowerowe

Samochodem

Trasy samochodowe
Stan dróg w Bieszczadach
Parkingi

Słowacja i Ukraina

Zalew Starina (Słowacja)

Projekt Rozłucz
Jasienica Zamkowa
Stara Sól
Bieszczady Wschodnie - relacja z wyjazdu 2005
Czarnohora, relacja z wyjazdu 2006

 

Serwis nasz i współpracujący z nami reklamodawcy
zbierają i przechowują tzw. pliki cookies zarówno do np. statystyk,
jak i w celach reklamowych. Korzystając z naszych stron bez zmiany ustawien przegladarki będą one zapisane w pamięci urządzenia. Przeglądając nasz serwis ZGADZASZ się na wykorzystywanie tych plików. Szczegółowe informacje na temat cookies
znajdują się w naszej Polityce prywatności

© Twoje Bieszczady 2001-2023