» Cerkwie drewniane | Cerkiew w Leszczowatem

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Paraskewii (ob. kościół rzymskokatolicki) w Leszczowatem

Leszczowate to niewielka miejscowość położona nieopodal Ustrzyk Dolnych. Obecnie znajduje się na trasie ciekawego szlaku ekomuzeum Hołe. W Leszczowatem w rodzinie drobnoszlacheckiej, w roku 1556 urodził się Krzysztof Kraiński, pisarz i teolog reformacyjny a mieszkał tu także Oskar Kolberg, zbierając materiały do 3 tomowego dzieła "Sanockie - Krośnieńskie", w którym utrwalił wiele miejsc i miejscowości, zamieścił zbiory pieśni oraz opisy obrzędów i zwyczajów tutejszej ludności.

Cerkiew w Leszczowatem
foto: P. Szechyński

Leszczowate to również teren roponośny. Pierwsze próby zbierania ropy naftowej z wycieków skalnych datują się na 1848 rok. Używano jej do smarowania osi wozów konnych, leczenia gojących się ran i niszczenia insektów. Czynne szyby naftowe można obejrzeć w drodze do leszczowatego od strony Ustrzyk Dolnych.

Pierwsza wzmianka o cerkwi pochodzi z roku 1717, ale była to już kolejna cerkiew w tej wsi. Kolejną, drewnianą, wzniesiono ok. roku 1850. W roku 1861 dzięki staraniom Edmunda Kraińskiego powstała drewniana kaplica, którą dobudowano do północnej ściany cerkwi. Następną cerkiew, tę którą możemy oglądać w Leszczowatem dziś, zbudowano w roku 1922 a odnowiono w 1937. Wówczas to ozdobiona została polichromią figuralną i ornamentalną autorstwa Wołoszyńskiego i Żołnira. Polichromie, zachowane do dziś w doskonałym stanie, pokrywają 100% wnętrza cerkwi. Nazwiska jej fundatorów można zobaczyć na ścianie babińca. Od roku 1948 pełni ona funkcje kościoła rzymskokatolickiego.

Liczba wiernych:

• 1890r. - 426
• 1918r. - 705 (z Wolą Maćkową)
• 1938r. - 1158 (z Wolą Maćkową)

Jest to świątynia drewniana, orientowana (prezbiterium ku wschodowi) o konstrukcji zrębowej, oszalowana pionowo deskami. Zbudowana została na rzucie krzyża łacińskiego, z prezbiterium zamkniętym trójbocznie i cebulastą kopułą na ośmiobocznym tamburze, nad transeptem. Dachy zwieńczone baniastymi wieżyczkami. Cerkiew składa się z 3 członów: prezbiterium, nawy oraz babińca.

Fragment wspaniałych polichromii
foto: P. Szechyński

Z dawnego wyposażenia (cerkiew posiadała ikonostas skłądający się z dwóch XVIII-wiecznych ikon) zachowały się dwa ołtarze boczne z XVIIIw., wrota carskie i diakońskie z XIXw., ikona Chrystusa nauczającego w ramie - z XVIIIw., ikona Ukrzyżowania (Pasja) z II połowy XVIIw. oraz ikony św. Mikołaja i Matki Boskiej z Dzieciątkiem - XIXw.

W prezbiterium znajduje się ołtarz nakryty baldachimem (cyborium). Na wrotach diakońskich wizerunek św. Mikołaja oraz Michała Archanioła. Na jednej ze ścian metalowy fragment - krzyż - dawnego drewnianego krzyża na pamiątkę Chrztu Rusi, stojącego przed cerkwią (nie zachował się). Na osi cerkwi dzwonnica słupowa z roku 1717. Przy cerkwi grobowiec rodzinny Kraińskich - dwanych właścicieli Leszczowatego. Wewnątrz trzy trumny.

Polichromie pod kopułą
foto: P. Szechyński

Wrota carskie i diakońskie w Leszczowatem
foto: P. Szechyński

Leszczowate, wnętrze cerkwi
foto: P. Szechyński

Cyborium - ołtarz nakryty baldachimem
foto: P. Szechyński

Wnętrze cerkwi w Leszczowatem
foto: P. Szechyński

Krzyż na pamiątkę Chrztu Rusi, który dawniej znajdował się na zewnątrz
foto: P. Szechyński

Polichromie nad chórem
foto: P. Szechyński

Więcej zdjęć wnętrza cerkwi: Cerkiew w Leszczowatem - zdjęcia

opracowanie i zdjęcia: P. Szechyński

Literatura:

1. M. i A. Michniewscy, M. Duda, "Cerkwie drewniane Karpat - Polska i Słowacja", Pruszków 2003.
2. S. Kryciński, "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszków 1995.
3. R. Glapiak, "Historia oraz dziedzictwo kulturowe Dźwiniacza Dolnego i innych miejscowości na Szlaku Ekomuzeum "Hołe".