» Szlaki piesze | Dwernik - Kamień

Dwernik-Kamień (Holica)

Dwernik-Kamień, zwany dawniej Dwernikiem oraz Holicą, to widokowy szczyt o wysokości 1004 m n.p.m, będący jednym z żeber Połoniny Wetlińskiej.

Początkowy odcinek trasy z Nasicznego
foto: P. Szechyński

Przez Dwernik-Kamień przebiega oznakowana kolorem czerwonym ścieżka historyczno-przyrodnicza Przysłup Caryński - Krywe n.Sanem, którą można wejść zarówno od strony Nasicznego, jak i z Zatwarnicy. Natomiast na wschodnich zboczach Dwernika-Kamienia poprowadzono oznaczoną zielonymi strzałkami ścieżkę przyrodniczą "Dwernik-Kamień", która ukazuje walory przyrodniczo - krajobrazowe oraz zapoznaje turystów z racjonalną gospodarką leśną prowadzoną w tych trudnych górskich warunkach.

Od niedawna na Dwernik - Kamień można wyjść również znakowaną ścieżką historyczno-przyrodniczą z Zatwarnicy, która bierze swój początek przy Chacie Bojkowskiej. Opis tej trasy znajdziecie tu: ścieżka historyczno-przyrodnicza Hylaty na Dwernik-Kamień

Przystanek nr 1 - drzewostan modrzewiowy
foto: M. Piela

Najprostszym i najkrótszym sposobem dostania się na ten szczyt jest wybranie trasy z Nasicznego. Ścieżka przyrodnicza "Dwernik - Kamień" bierze swój początek na niewielkim parkingu położonym nad Nasiczniańskim potokiem. Miejsce jest obecnie oznakowane nowymi tablicami, zamontowanymi w 2013r., z krótkim opisem oraz mapą. Oznakowanie ścieżki firmuje Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie", który utworzony został w roku 2011 i obejmuje tereny czterech nadleśnictw o powierzchni ponad 24 tysięcy hektakrów. Celem utworzenia LKP jest promocja trwale zrównoważonej gospodarki leśnej oraz ochrona zasobów przyrody w lasach.

Od parkingu do szczytu, bieg ścieżki pokrywa się z trasą w/w ścieżki czerwonej. Natomiast ze szczytu Dwernika-Kamienia ścieżka czerwona schodzi do stokówki na wysokości dawnej wsi Ruskie a następnie do Zatwarnicy w okolicy mostu na Sanie (dawny Sękowiec - administracyjnie przyłączony kilka lat temu do Zatwarnicy). Ścieżka przyrodnicza wraca natomiast na parking w Nasicznem tworząc częściową pętlę. Można oczywiście do Nasicznego wrócić tą samą drogą i ten wariant wybierany jest najczęściej.

Przystanek nr 2 - Skała
foto: P. Szechyński

Wyruszamy z parkingu, początkowo wzdłuż szosy i przekraczamy niewielki potoczek wpadający z prawej do Nasiczniańskiego. Obok ławeczki oraz zadaszenie.

Za potokiem ścieżka skręca w lewo do lasu i kieruje się stromo pod górę. Wkrótce pierwszy przystanek ścieżki przyrodniczej oraz ławeczka.

Przystanek oznaczony nr 1 to drzewostan modrzewiowy. Zajmuje on powierzchnię ok. 0,3 ha. Modrzew nie tworzy w Bieszczadach litych drzewostanów, jest gatunkiem domieszkowym. Wprowadzany sztucznie tworzy tzw. przedpłon - pod jego okapem sadzi się gatunki docelowe, takie jak np. buk czy jodła. Drzewom tym w początkowym okresie wzrostu zagrażają jeleniowate. Uszkadzają one młode drzewka poprzez tzw. spałowanie i czemchanie. Spałowanie oznacza zdarcie kory i łyka ze strzałek, natomiast czemchanie polega na wycieraniu scypułu z parostków o strzałkę drzewka przez kozły sarny. Scypuł to miękka warstwa skórna porośnięta drobną sierścią, która pokrywa poroże (parostki to poroże kozłów sarny). Starsze drzewa czasami uszkadzają niedźwiedzie, które mają tu swoją ostoję - zdzierają korę pazurami, by dostać się do soków. Ochrona modrzewi polega m.in. na zakładaniu plastikowych osłonek.

Na szczycie Dwernika Kamienia
foto: P. Szechyński

Po kilkunastu minutach marszu osiągamy stokówkę Nasiczne - Zatwarnica (biegnie nią także ścieżka rowerowa). Obok miejsce, gdzie można chwilę odpocząć. Szczątkowe widoki na Nasiczne oraz przełęcz nad Nasicznem i Połoninę Caryńską. Stokówkę należy w tym miejscu przeciąć i zgodnie z oznakowaniem ścieżek kontynuować marsz przez las. Trasa trwawersuje zbocze, kierując się lekko w prawo.

W pobliżu również jedna z nowych tablic LKP "Lasy Bieszczadzkie" pt. trzebież wczesna bukowa. Młode drzewka w drzewostanie bukowym rosną w dużym zagęszczeniu. Panuje tu konkurencja o dostęp do światła, wody, składników odżywczych, która wymusza intensywny przyrost drzew na wysokość i uniemożliwia nadmierne rozrastanie się na boki koron drzew. Leśnicy pielęgnują las wykorzystując te naturalne zjawiska a najważniejszym zabiegiem hodowlanym wykonywanym w młodszych drzewostanach jest właśnie trzebież, która oznacza po prostu selekcję. Wybiera się i pozostawia drzewa najlepsze jakości a te słabsze wyznacza do usunięcia i stopniowo usuwa.

Tablica na szczycie Dwernika Kamienia (2012)
foto: M. Piela

Idąc przez dość przerzedzony bukowy las, ukazujący sporo ciekawych wychodni skalnych osiągamy przystanek nr 2 - Skała. Tytułowa, dość duża skałka, zbudowana jest z piaskowca krośnieńskiego i stanowi piękny element przyrody nieożywionej.

Las bukowy jest w tym miejscu podbudowany podrostem z naturalnego obsiewu. Warto również zwrócić uwagę na warstwę runa leśnego, gdzie występuje m.in. kosmatka gajowa, turzyca orzęsiona, kosmatka orzęsiona, siódmaczek leśny czy konwalijka dwulistna.

Maszerując nadal pod górę mijamy stanowisko olszy szarej (po lewej) oraz klonu - jaworu, po prawej stronie ścieżki. Stanowiska tego typu są oznakowane niewielkimi tabliczkami na całej trasie ścieżki przyrodniczej.

Wychodnie skalne na szczycie Dwernika-Kamienia
foto: P. Szechyński

Podchodząc nieco łagodniej docieramy do przystanku nr 3 - Świerki. Występujące tutaj kępy świerka szacuje się na ok. 70 lat a gatunek ten został wprowadzony sztucznie - podobnie jak modrzew świerk jest gatunkiem domieszkowym.

Generalnie świerk na terenie całego nadleśnictwa Lutowiska występuje jako domieszka lasu jodłowo-bukowego. W większości drzewostanów tego terenu, w wieku ok. 70-80 lat zaczyna chorować i nękany przez szkodniki owadzie zamiera.

Świerk jest również gatunkiem dostarczającym cennego surowca, wiek rębności w tych warunkach określono na 100 lat. W okresie uprawy świerki bywają często zgryzane przez zwierzynę płową. Celem ochrony nakłada się plastikowe osłonki na pędy szczytowe i boczne oraz smaruje repelentami.

Wychodnie skalne na szczycie Dwernika-Kamienia i tabliczka pamięci A. Nowotarskiego
foto: P. Szechyński

Teraz cały czas pod górę wzdłuż głębokiego parowu, skręt w prawo a następnie obok ławeczki oraz kosza na śmieci w lewo i krótkie podejście pod szczyt. W miejscu tym ścieżka odbija w prawo - jest to jej druga odnoga, prowadząca do przystanku nr 5, którą warto wybrać jako drogą powrotną. Na razie kierujemy się zgodnie z oznaczeniem w kierunku szczytu.

Wierzchołek Dwernika-Kamienia jest przystankiem ścieżki oznaczonym nr 4, o czym informuje stosowna tablica. Część szczytowa objęta jest ochroną prawną jako pomnik przyrody.

Roztacza się stąd dość rozległy widok, zwłaszcza na stronę wschodnią, południową i zachodnią. Widać stąd m.in. Magurę Stuposiańską, dolinę wsi Caryńskie, Połoninę Caryńską, Wetlińską, Smerek i fragmenty pasma Otrytu. Ścieżka biegnie w tym miejscu przez silnie powykręcaną przez wiatr przyszczytową buczynę karłowatą. Przy ścieżce połacie borówki czernicy oraz borówki brusznicy. Od strony południowej - w dole - rozległa polanka.

Wychodnie skalne na szczycie Dwernika-Kamienia
foto: P. Szechyński

Obok tabliczki oznaczającej szczyt, na jednym z głazów wmurowana jest tablica pamięci A. Nowotarskiego o treści:

"Zaszumiały Cię powietrza
I ruszyłeś sam na szlak
Ten ostatni, ten najlepszy
Przyszedł czas, Pan dał Ci znak."
Arturowi Nowotarskiemu - przyjaciele
09.11.2003.

Obecnie przy wierzchołku znajdują się jeszcze dwie inne pamiątkowe tablice. Leszkowi "Lestkowi" Sirko (♰17.10.2022) od "Rajdowej Wiary" oraz przyjaciół z bieszczadzkich szlaków oraz pamięci Uli Sidorskiej (1971 - 2018).

Przy zejściu grzbietem z DK w kierunku zachodnim (na Zatwarnicę), odnaleźć można okopy z I wojny światowej oraz krzyż na zbiorowej mogile. Została ona odkryta przez poszukiwaczy w latach 90.XX w. Okopy są zanaczone na mapce pod tekstem. Teren ten został uporządkowany, postawiono też nwy krzyż.

Tabliczka na jednym z drzew, na stoku od strony Zatwarnicy
foto: M. Piela

Turyści, którzy pokonują ścieżkę przyrodniczą, muszą teraz zawrócić i udac się do przystanku nr 5, zgodnie ze znakami ścieżki. Wrcamy zatem do miejsca, gdzie była ławeczka i zamiast skręcić w prawo - na ścieżkę, którą tu przyszliśmy - kierujemy się prosto, w jej druga odnogę. Piąty przystanek to drzewa doborowe. Buk, będący podstawowym gatunkiem w Bieszczadach, ma tu doskonałe warunki rozwoju i odnawia się naturalnie. Gospodarcze drzewostany nasienne wybiera się spośród drzewostanów najlepszych pod względem hodowlanym. Robi się to w celu zapewnienia sobie materiału o znanych i dobrych cechach genetycznych. W opisywanym drzewostanie znajduje się obecnie 3 drzewa, które zostały wybrane jako drzewa doborowe i są wpisane do rejestru bazy nasiennej w Polsce. Posiadają one najlepsze cechy i są wyraźnie oznakowane w terenie. Pozyskane z nich nasiona służą do produkcji sadzonek na plantacje nasienne i uprawy pochodne.

Tablica LKP na szczycie
foto: M. Piela

Po ok. 20-30 minutach ścieżka schodzi na stokówkę, należy teraz skręcić w prawo i stokówką iść do miejsca gdzie przecinaliśmy ją już wcześniej - tu zamyka się pętla ścieżki. Teraz zejście lasem, tą samą ścieżką, którą zaczynaliśmy - aż do parkingu.

Cała ścieżka ma 5,8 km długości. Różnica wzniesień wynosi blisko 400m. Czas przejścia to ok. 3 h.

Turyści, którzy zamierzają kontynuować marsz ścieżką czerwoną, udają się zgodnie z jej oznakowaniem w kierunku zachodnim. Po kilkudziesięciu minutach ścieżka wejdzie na stokówkę - tu należy skręcić w lewo i stokówką zejść do Zatwarnicy, gdzie wychodzi ona przy moście na Sanie.

Natomiast ci, którzy chcą wejść na Dwernik-Kamień od strony przeciwnej, czyli z Zatwarnicy, muszą przy moście na Sanie kierować się zgodnie z oznakowaniem ścieżki i biegnącej nią trasy rowerowej. Początkowo stokówką, długo i monotonnie pod górę (3,6 km), potem skręt ścieżki w prawo i podejście na Dwernik-Kamień. Druga ścieżka na DK z Zatwarnicy zaczyna się w górnej części wsi - link poniżej.

Wierzchołek Dwernika-Kamienia w roku 2023
foto: M. Piela

Jak już wspomniano na początku, na Dwernik-Kamień prowadzi również oddana jesienią 2008 roku ścieżka przyrodniczo - historyczna "Hylaty" z Zatwarnicy. Ścieżka biegnąc z Zatwarnicy zatacza pętlę i pozwala nie wracać tą samą trasą, ale też może stanowić przedłużenie dla tych turystów, którzy idą z Nasicznego przez DK do Zatwarnicy. Z Zatwarnicy na Dwernik-Kamień można iść przez dolinę Hylatego a wrócić przez Magurę (887 m n.p.m). Obecnie możliwości jest wiele.

Na malowniczy i ciekawy pod względem przyrodniczym szczyt jakim jest Dwernik-Kamień, warto wybrać się o każej porze roku. Szczególnie ciekawie jest wiosną, gdy przyroda budzi się do życia, jesienią - gdy buczyna karpacka mieni się wspaniałymi kolorami a także zimą, kiedy to widzialność z wierzchołka bywa najlepsza.

P. Szechyński
Cenne uwagi i informacje dostarczył lokalny przewodnik Mirosław Piela.
Wykorzystano także opisy przystanków umieszczone na trasie ścieżki.

Nasiczne, wiata na początku ścieżki na D-K
foto: P. Szechyński

Dwernik Kamień, mogiły z I wojny światowej
foto: M. Piela

Nasiczne, nowe tablice (zamontowane w 2013) na parkingu
foto: M. Piela

Podejście na Dwernik-Kamień
foto: M. Piela

Nasiczne, początek trasy zimą
foto: M. Piela

Nasiczne, początek trasy zimą
foto: M. Piela

Tabliczka na jednym z drzew
foto: M. Piela

Wychodnie skalne na szczycie Dwernika-Kamienia
foto: P. Szechyński

Wychodnie skalne na szczycie Dwernika-Kamienia
foto: P. Szechyński

Mapka okolic Dwernika-Kamienia z nową ścieżką
foto: P. Szechyński

Na zdjęciach od lewej: na szczycie, podejście od doliny Hylatego, przystanek "Skała", wychodnie skalne na szczycie, ścieżka na wierzchołku, tablica pamięci A. Nowotarskiego (stan na rok 2007)